ชุดครุย เป็นเสื้อคลุมประเภทหนึ่งที่มีลักษณะหลวม ยาวถึงเข่า หรือทั้งตัว ใช้สวม หรือคลุมทับด้านนอกทั้งชาย และหญิงในพิธีพระราชทานปริญญาบัตร เพื่อแสดงถึงปริญญาหรือวิทยฐานะที่ได้จากการสำเร็จการศึกษา เป็นเกียรติยศ และความภาคภูมิใจของผู้สวมใส่ ซึ่งในแต่ละมหาวิทยาลัยนั้น ชุดครุยจะมีลักษณะแตกต่างกันไป เช่น จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ชุดครุยเป็นแบบโบราณพระราชพิธีไทย เนื้อผ้าโปร่ง สีขาว เรียกว่า “ครุยเทวดา” ซึ่งชุดครุยลักษณะนี้ นอกจากจุฬาฯ แล้ว ยังมีสถาบันอุดมศึกษาอีกหลายแห่งที่สวมใส่ครุยประเภทนี้ อาทิ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี เป็นต้น ส่วนชุดครุยอีกประเภทที่นิยมใช้ในมหาวิทยาลัยอื่นๆ จะเป็นชุด “ครุยแบบตะวันตก” มีลักษณะเป็นชุดครุยคลุม และมีสีดำ ซึ่งมหาวิทยาลัยที่ใช้ครุยในลักษณะนี้ เช่น มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง เป็นต้น รวมถึงมหาวิทยาลัยพะเยา (มพ.) ที่ใช้ชุดครุยแบบตะวันตกเช่นกัน
มหาวิทยาลัยพะเยา เป็นมหาวิทยาลัยหนึ่ง ที่ได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยพะเยา พ.ศ.2553 ขึ้น และในปี พ.ศ.2556 นับเป็นครั้งแรกที่มหาวิทยาลัยพะเยาจะมีพิธีพระราชทานปริญญาบัตร และบัณฑิตที่สำเร็จการศึกษารุ่นแรก จะได้สวมครุยวิทยฐานะของมหาวิทยาลัยพะเยาอย่างเต็มภาคภูมิ เพื่อให้ชุดครุยของมหาวิทยาลัยพะยามีเอกลักษณ์โดดเด่นไม่เหมือนใครและไม่มีใครเหมือน ด้วยเหตุนี้ มหาวิทยาลัยพะเยาจึงได้ออกแบบชุดครุยวิทยฐานะของตัวเองขึ้น ซึ่งชุดครุยนั้นได้แสดงถึงเอกลักษณ์ที่โดดเด่นของความเป็นมหาวิทยาลัยพะเยาด้วยเช่นกัน
ชุดครุยวิทยฐานะของมหาวิทยาลัยพะเยา เป็นชุดครุยเสื้อคลุมแพรสีดำ ด้านหน้ามีแถบผ้าทอสีม่วงสอดดิ้นทอง มีผ้าคล้องคอแบบใบโพธิ์และหมวก มีดิ้นถักสีประจำคณะ หรือวิทยาลัยติดที่รอบคอ ปล่อยปลายห้อยยาวโดยมีพู่ที่ปลายแถบผ้าทอลาย ไทลื้อประดับบนชุดครุย เรียกว่า “ผ้าทอลายต่ำก้าว” จะเห็นได้ว่าลวดลายที่นำมาประดับบนชุดครุยนั้น มีความเป็นเอกลักษณ์ คือใช้ลวดลายที่มีความเป็นพื้นเมือง ซึ่งแสดงให้เห็นถึงศักดิ์ศรีของวัฒนธรรม พื้นถิ่น ความเป็นเอกลักษณ์ของภูมิปัญญาที่ ค่อยๆ พัฒนาจากธรรมชาติ ทั้งวัสดุที่นำมาถักทอ กรรมวิธีในการทอ ตลอดจนลวดลายต่างๆ จากลายพื้นมาเป็นยกดอก ยกลาย โดยกระบวนการผลิตผ้าทอไทลื้อที่นำมาประดับบนชุดครุยของมหาวิทยาลัยพะเยา
ภาพ/ข่าว : งานประชาสัมพันธ์มหาวิทยาลัยพะเยา