วัดไชยอาวาส
๑. ชื่อวัด : วัดไชยอาวาส
พิกัดภูมิศาสตร์ : ละติจูด: ๑๙.๑๖๓๙๗๘๖ ลองติจูด: ๙๙.๙๐๔๘๒๖๙
ประเภทวัด : วัดราษฎร์
นิกาย : สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย
๒. ที่ตั้ง เลขที่ ๒ บ้านประตูเหล็ก ถนนราชวงศ์ หมู่ ๑ ตำบลเวียง อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา
๓. ประวัติความเป็นมา
วัดไชยอาวาส เดิมชื่อว่า วัดปักคำ เป็นวัดร้างมาก่อน ปัจจุบันวัดไชยอาวาส ตั้งอยู่เลขที่ ๒ บ้านประตูเหล็ก ถนนราชวงศ์ หมู่ ๑ ตำบลเวียง อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ที่ดินวัดมีเนื้อที่ ๓ ไร่ ๗๐ ตารางวา โฉนดเลขที่ ๔๗๗๘๘ ทิศเหนือจรดถนนพหลโยธิน และที่ดินเอกชน ทิศใต้ประมาณ ๑ เส้น ๙ วา จรดตรอก ทิศตะวันตกประมาณ ๒ เส้น ๑๐ ตารางวา จรดตรอกทิศตะวันออก ประมาณ ๒ เส้น ๙ ตารางวาจรดถนนราชวงศ์
ที่ดินธรณีสงฆ์มีจำนวน ๒ แปลง เนื้อที่ ๒ งาน ๗๖ ตารางวา อาคารเสนาสนะ ประกอบไปด้วย อุโบสถศาลาการเปรียญ วิหาร กุฏิ ปูชนียวัตถุ และเจดีย์ วัดไชยอาวาสตั้งอยู่ใกล้ประตูเมืองซึ่งทำด้วยเหล็กล้วนชาวบ้านจึงนิยมเรียกชื่อว่า วัดประตูเหล็ก หรือวัดไชยอาวาส ปัจจุบันประตูเหล็กได้ชำรุดไปนานแล้ว
วัดไชยอาวาส และวัดหลวงราชสัณฐาน เป็นวัดพี่วัดน้องมาแต่โบราณกาลเมื่อสมัยข้าหลวงวงค์ ได้มาปกครองเมืองพะเยา ได้บูรณะซ่อมแซมวัดไชยอาวาสหรือประตูเหล็กและวัดหลวงราชสัณฐานเมื่อบูรณะซ่อมแซมเสร็จแล้ว ได้นิมนต์พระอินทจักร์ วัดปงสนุกใต้มาเป็นเจ้าอาวาสวัดประตูเหล็กและนิมนต์พระภิกษุอินทร์ อินโธ วัดปงสนุกเหนือ จากเมืองลำปาง มาเป็นเจ้าอาวาส วัดหลวงราชสัณฐาน วัดทั้งสองวัดนี้ จึงเป็นวัดพี่วัดน้องกันตั้งแต่โบราณจนถึงปัจจุบัน เมื่อถึงเวลาเทศกาลสำคัญๆ เช่น วันพระ วันเข้าพรรษา วันพญาวัน ปีใหม่เมือง เดือนสี่เป็ง วันพระออกพรรษา วัดทั้งสองก็จะมีการเอา “ ช้าบาตร” หรือข้าวปลาอาหาร ข้าวต้มข้าวหนม ( เป็นขนมอีกชนิดหนึ่งที่เป็นที่นิยมของชาวล้านนา มักจะนำไปทำบุญที่วัด) มาไขว่กัน (แลกเปลี่ยนกัน) ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน และทำเป็นประเพณี ทุก ๆ ปี ตลอดมา เพื่อรักษาความเป็นวัดพี่วัดน้อง เมื่อมีอะไรก็แบ่งกันกินแบ่งกันใช้ตามประสาพี่และน้อง
๔. ความสำคัญของวัด
วัดไชยอาวาสเป็นวัดเก่าแก่ของจังหวัดพะเยาเดิมเรียกชื่อว่า วัดประตูเหล็ก หรือวัดไชยอาวาส ปัจจุบันประตูเหล็กได้ชำรุดไปนานแล้ว
๕. สิ่งสำคัญภายในวัด
วิหารวัดไชยอาวาส
องค์พระประธาน
องค์พระประธานภายในวิหาร
จิตรกรรมฝาผนังแสดงวิถีชีวิตของคนในชุมชน
เจดีย์วัดไชยอาวาส